Mã lực là gì? Các loại mã lực nào đang được tính toán phổ biến hiện nay. Tại sao khi mua xe máy, ô tô mọi người lại nhắc đến và quan tâm tới mã lực của máy?
Để hiểu chi tiết toàn bộ thông tin về chủ đề này hãy theo dõi chi tiết thông tin bên dưới của Goldsun nhé!
✅ 1hp | ⭐ = 746W |
✅ 1 hp | ⭐ = 0.746kW |
✅ HP | ⭐ = Horse Power |
✅ 1 Hp | ⭐ = 75 kg·m/s |
Mã lực là gì?
Mã lực hay Sức ngựa, viết tắt là Hp – Horsepower (tiếng Anh) hoặc Ps – Pferdestärke (tiếng Đức) là một đơn vị dùng để chỉ công suất. Nó được định nghĩa là công cần thiết để nâng một khối lượng 75 kg lên cao 1 mét trong thời gian 1 giây hay 1HP = 75 kg·m/s.
Trong thực tế để chuyển đổi nhanh chóng giữa các đơn vị “mã lực” và “kW” (kilô watt), người ta hay dùng các hệ số tương đối như sau:
- Ở Anh: 1 HP = 0,7457 kW
- Ở Pháp: 1 CV (mã lực) = 0,7355 kW
- 1 kW = 1,36 CV = 1,34 HP
Có nhiều định nghĩa mã lực, với giá trị khác nhau dao động từ 735 đến 746 W. Trong đó, mã lực Anh được coi là chính thống nhất và được sử dụng nhiều với giá trị quy đổi: 1 HP = 0,7457 kW = 746 W.
Nguồn gốc tên gọi mã lực
Thuật ngữ ‘mã lực’ được đặt ra bởi nhà phát minh người Scotland James Watt, người thường được cho là đã phát minh ra động cơ hơi nước, mặc dù ông đã cải tiến công nghệ đáng kể.
Khi Watt mô phỏng lại các thiết kế động cơ hơi nước hiện có vào năm 1776 để cải thiện đáng kể hiệu suất và cải thiện khả năng tiết kiệm nhiên liệu (chủ yếu là chạy bằng than), ông cần một cách để bán khả năng của động cơ mới cho một thị trường vẫn đang sử dụng bằng sức ngựa
Vì vậy, ông đã tìm ra cách nào tốt hơn là chứng tỏ động cơ của mình tốt hơn bao nhiêu khi so sánh với các máy chạy bằng sức ngựa, chẳng hạn như máy xay ngũ cốc
Đó là lý do tại sao Watt quan tâm đến những con ngựa làm việc kéo, đẩy và nâng tải nặng trong các nhà máy, xí nghiệp và hầm mỏ. Ông đang tìm cách để chứng minh động cơ hơi nước công nghiệp đặt tại chỗ của mình có thể dễ dàng vượt qua chúng
Phân loại mã lực hiện nay
Trong thực tế đã có rất nhiều loại mã lực đang được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, tuy nhiên các loại mã lực chính thường được sử dụng nhất gồm:
- Mã lực cơ học (mechanical horsepower): Dùng để nói về công suất sức máy.
- Mã lực hệ mét (metric horsepower): Các đơn vị khác nhau được sử dụng để định nghĩa mã lực này là PS, cv, hk, pk, ks và ch, các đơn vị này đều được dịch là mã lực.
- Mã lực điện (electrical horsepower): Mã lực này được sử dụng cho các máy điện.
- Mã lực nồi hơi (boiler horsepower): Đây là mã lực dùng để chỉ khả năng của lò hơi nhằm cung cấp hơi cho động cơ hơi nước. Khi mới sử dụng hơi nước, công suất lò hơi gần như tương đương với công suất của động cơ được cung cấp bởi lò hơi.
- Mã lực thủy lực (hydraulic horsepower): Đây là mã lực được sử dụng để ước tính công suất cơ học cần thiết để tạo ra tốc độ dòng chảy thủy lực đã biết.
- Mã lực thanh kéo (drawbar horsepower): Đây là con số được đo đạc thay vì tính toán, là sức mạnh đầu máy có sẵn để di chuyển một vật, đó có thể là xe lửa hoặc máy kéo nông nghiệp. Hơn nữa, còn có hai loại mã lực đặc biệt:
- Mã lực thuế (tax horsepower): Là một đánh giá phi tuyến tính của xe cơ giới vì mục đích thuế.
- Mã lực RAC: được thiết lập bởi Câu lạc bộ ô tô Hoàng gia ở Anh. Được sử dụng để biểu thị cho sức mạnh của những chiếc xe hơi Anh đầu thế kỷ 20
Cách tính mã lực
Để tính toán cụ thể giá trị của 1 mã lực, James Watt cho rằng: 1 con ngựa có thể quay bánh xe có bán kính 12 feet (tương đương 3.7m) lên đến 144 lần trong vòng một giờ với lực kéo là 180 pounds lực
Từ đó, ông đã tính toán được thông số:
- 1HP = 32,572 pound lực.feet/ phút. Hay được làm tròn thành 1 HP = 33,000 pound lực feet/phút
Sở dĩ James Watt sử dụng đơn vị đo công suất hoạt động là mã lực (HP) vì ở thời điểm bấy giờ, ngựa được xem như là phương tiện di chuyển chính để vận chuyển người, hàng hóa.
Như vậy, muốn biết động cơ này mạnh hơn động cơ kia, phương pháp dễ nhất chính là so sánh với sức kéo của ngựa.
Còn nếu theo hệ đo lường quốc tế ngày nay cho biết:
- 1 HP tức là công cần thiết để nâng vật nặng 75kg lên cao 1m trong thời gian 1 giây
Cơ chế hoạt động (cách mã lực đo công suất)
Để nắm rõ cách mã lực đo công suất động cơ và cơ chế hoạt động của chúng như thế nào thì cần nắm rõ bản chất của mã lực. Bởi chúng là đơn vị dùng để đo công suất động cơ nên chúng được tính dựa vào tỷ lệ sinh công của động cơ.
Mã lực được tính bằng lực momen xoắn nhân với RPM (RPM là viết tắt của Revolutions per minute. Điều này có nghĩa là số vòng quay mỗi phút, đơn vị vòng/phút. Theo đó, momen dùng để đo lường tốc độ hoạt động của động cơ (tức là chuyển động của xe máy).
Với mã lực của xe máy có thể được tăng lên thông qua các kỹ thuật khác nhau, ví dụ điển hình như điều chỉnh tỷ số truyền để sử dụng momen xoắn hiệu quả hơn. Chính vì vậy, khi hiểu rõ bản chất của mã lực cũng như momen và mã lực trên động cơ xe sẽ giúp người dùng có thể lựa chọn công suất danh định động cơ phù hợp với nhu cầu, đáp ứng công việc một cách tốt nhất.
Có thể nói mã lực chính là một trong những thông số quan trọng để người mua có thể cân nhắc đưa ra lựa chọn loại xe phù hợp. Mã lực thể hiện trực tiếp hiệu suất hoạt động của động cơ. Với loại xe nhất định, khi động cơ có nhiều mã lực hơn và nhiều momen xoắn hơn thì sẽ có khả năng tăng tốc nhanh hơn. Trường hợp ngược lại, với động cơ có mã lực thấp hơn sẽ tiết kiệm nhiên liệu hơn đổi lại khả năng tăng tốc chậm hơn.
Cách quy đổi mã lực (hp) sáng Watt (W)
HP là từ viết tắt của Horse Power được hiểu là mã lực, sức ngựa
Để chuyển đổi mã lực thành đơn vị công suất W, chúng ta sẽ sử dụng một trong các công thức sau đây:
1hp bằng bao nhiêu W
Theo quy đổi thống nhất tại Anh thì công cần thiết 1 con ngựa có nâng một khối lượng 75 kg lên cao 1 mét trong thời gian 1 giây hay 1HP = 75 kg·m/s. hay ~746W
1 hp = 746W
1hp bằng bao nhiêu kW
Vì một ngựa cơ học bằng 0.7456 kW nên khi đổi sang W ta phải nhân thêm 1000 (1kW=1000W)
1hp = 0.746kW
Chuyển đổi mã lực điện sang kW
Công thức để chuyển đổi là: kW = HP(E) x 0.746
Vì một mã lực điện bằng 0.746 kW, nên
1HP = 1 x 0.746 = 0.746 kW = 746W
Chuyển đổi mã lực theo hệ số mét sang kW, W
Công thức để chuyển đổi là: kW = HP(M) x 0.735499
Vì một mã lực hệ mét chỉ bằng 0.735499 kW nên
1HP = 1 x 0.735499 = 0.735499 kW = 735.499W
Chuyển đổi mã lực nồi hơi sang W
Công thức để chuyển đổi từ mã lực nồi hơi sang watt là: W = HP(S) x 9.8095 x 1000
Vì một mã lực nồi hơi bằng 9.8095 kW nên khi chuyển đổi ta nhân HP với 9.8095 và nhân thêm 1000 (1kW=1000W).
Vậy:
1HP = 1 x 9.8095 x 1000 = 9809.5W
Vậy mã lực cho biết động cơ hoạt động thế nào?
Như vậy, 1 mã lực (HP) chính là khả năng để nâng vật nặng 75kg lên cao 1m trong vòng 1s. Vậy thì, thông qua mã lực, bạn sẽ biết tốc độ mà đông cơ của xe có thể đạt được. Bởi động cơ xe sinh ra càng nhiều mã lực thì nó sẽ đi được quãng đường càng dài trong khoảng thời gian cố định. Hay nói cách khác, mã lực sẽ tỷ lệ thuận với trọng lượng (trọng lượng của xe, của người ngồi trên xe), quãng đường di chuyển của xe. Và mã lực sẽ tỷ lệ ngược với thời gian di chuyển.
Mã lực là một thông số kỹ thuật quan trọng để người mua xem xét và lựa chọn loại xe phù hợp, vì nó chính là thông số thể hiện trực tiếp đến hiệu suất của động cơ. Đối với một loại xe nhất định, khi động cơ có nhiều mã lực hơn và nhiều momen xoắn hơn thì sẽ có khả năng tăng tốc nhanh hơn. Ngược lại, với động cơ có mã lực thấp hơn sẽ tiết kiệm nhiên liệu hơn đổi lại khả năng tăng tốc chậm hơn.
Trên đây là thông tin Mã lực là gì? và các cách quy đổi chi tiết mã lực sang điện năng. Hy vọng qua bài viết của Goldsun bạn đã hiểu rõ hơn về cách tính toán sức ngựa trong thực tế!