Ô nhiễm nguồn nước là gì? Nguyên nhân, hậu quả và khắc phục
Ô nhiễm nguồn nước là một trong những tác nhân làm ảnh hưởng xấu tới môi trường nói chung của một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ. Để hiểu về ô nhiễm môi trường nước và nhận biết rõ hơn về những nguyên nhân cũng như hậu quả của vấn đề này, mời bạn hãy cùng với Thiết Bị Điện Goldsun theo dõi ngay bài viết dưới đây nhé!
Ô nhiễm nguồn nước là gì?
Ô nhiễm nguồn nước là hiện tượng các vùng nước như sông, hồ, biển, nước ngầm… bị các hoạt động của môi trường tự nhiên và con người làm nhiễm các chất độc hại như chất có trong thuốc bảo vệ thực vật, chất thải công nghiệp chưa được xử lý,… tất cả có thể gây hại cho con người và cuộc sống các sinh vật trong tự nhiên.
Nguồn nước ô nhiễm thường chứa rất nhiều loại tạp chất, virus, vi khuẩn và các kim loại nặng độc hại với hàm lượng cao. Nếu không được giải quyết và xử lý triệt để thì cuộc sống sinh hoạt hằng ngày của con người cũng như động thực vật sẽ bị ảnh hưởng rất tiêu cực.
Nguyên nhân ô nhiễm nguồn nước
Hiện tượng nhiễm nguồn nước bắt nguồn từ rất nhiều những nguyên nhân khác nhau.
Nguồn nước bị ô nhiễm vì gia tăng dân số
Hiện nay dân số trên thế giới trung bình đang tăng khoảng 80 triệu người/năm và tại Việt Nam con số này là gần 1 triệu người/năm. Dân số càng ngày càng đông sẽ đồng nghĩa với việc có rất nhiều hệ lụy kéo theo.
Từ các hoạt động ăn uống, sinh hoạt, sản xuất, xây dựng,… đều phải sử dụng tới nước. Những nguồn nước này khi được xả thẳng ra ngoài môi trường mà không thông qua xử lý thì sẽ khiến cho nguồn nước trở nên ô nhiễm trầm trọng.
Ô nhiễm nguồn nước do rác thải trong sinh hoạt
Nguồn rác thải từ các hoạt động sinh hoạt và sản xuất nếu không được xử lý kịp thời, theo thời gian nó sẽ tích tụ rồi ngấm vào trong các mạch nước ngầm và dẫn tới tình trạng ô nhiễm nguồn nước. Đặc biệt là các loại rác thải nhựa hoặc nilon phải mất tới hàng trăm năm thì mới có thể phân hủy.
Hiểu được điều này, trong những năm gần đây con người ta đã có xu hướng giảm thiểu sử dụng túi nilon và thay thế bằng túi giấy, túi cói. Đồng thời tối giản đồ đạc và chuyển sang sử dụng những thiết bị, sản phẩm thân thiện với môi trường.
Ô nhiễm nguồn nước vì rác thải y tế
Dù có rất nhiều bệnh viện và cơ sở y tế trên khắp cả nước, thế nhưng theo thống kê thì lại có rất ít nơi được xây dựng hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn. Hằng ngày, một bệnh viện phải tiếp nhận và chữa trị rất nhiều các ca bệnh, do đó một lượng rác thải như dụng cụ y tế, thiết bị y tế, hóa chất cũng sẽ được thải ra. Vì vậy, nếu không được trải qua hệ thống xử lý nước thải thì đây cũng là một mối nguy hại đối với môi trường nước.
Ô nhiễm nguồn nước do quá trình sản xuất nông nghiệp
Trong nông nghiệp, các loại hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ,… khi được sử dụng với một hàm lượng quá mức cho phép sẽ là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nước mặt và nước ngầm vì hóa chất bị tồn dư.
Nguy hiểm hơn, tại nhiều địa phương, người nông dân còn bất chấp sử dụng các loại chất cấm độc hại như thuốc trừ sâu Monitor, Thidol,…. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng đến môi trường nước mà còn cực kỳ độc hại cho người sử dụng.
Ngoài ra, trong chăn nuôi, một lượng phân và nước tiểu của các loài động vật và gia cầm khi không được xử lý mà xả trực tiếp ra ngoài môi trường cũng chính là tác nhân gây ra tình trạng ô nhiễm nguồn nước.
Ô nhiễm nguồn nước vì quá trình sản xuất công nghiệp
Lượng nước thải trong công nghiệp phần lớn đều chứa khá nhiều các anion gây ô nhiễm môi trường nước như CL-, O42-, PO43, Na+, K+,… Cùng với đó là một số hợp chất kim loại nặng có tính độc hại cao như Hg, Pb, Cd, As, Sb, Cr, F,… dễ hòa tan trong nước và khiến cho nguồn nước bị thay đổi theo chiều hướng tiêu cực.
Ô nhiễm môi trường nước trong công nghiệp còn phụ thuộc vào ý thức cũng như trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ môi trường của các chủ đầu tư, chủ doanh nghiệp.
Nguồn nước bị ô nhiễm do ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa
Đô thị hóa là quá trình phát triển tất yếu của các quốc gia và khu vực trên thế giới. Khi đất đai được quy hoạch và xây dựng thành các tòa cao ốc, khu chung cư, tòa nhà văn phòng,… Cây cối bị chặt để lấy diện tích xây nhà, xây đường hoặc cầu vượt. Đô thị hóa quá nhanh sẽ làm mất đi sự phát triển của tự nhiên và thay vào đó là sự sầm uất, biểu trưng cho cuộc sống hiện đại và kinh tế phát triển.
Quá trình đô thị hóa thực sự rất cần thiết, thế nhưng nó còn phụ thuộc chủ yếu vào ý thức cũng như trách nhiệm của con người. Bởi nếu tiêu thụ và xả rác bừa bãi quá nhiều thì không chỉ môi trường nước bị ảnh hưởng mà môi trường chung của toàn xã hội có thể sẽ bị xuống cấp nghiêm trọng.
Nước bị ô nhiễm vì các điều kiện tự nhiên
Các hiện tượng thiên nhiên như gió bão, lốc xoáy, hạn hán, lũ lụt,… cũng chính là một trong những yếu tố làm ảnh hưởng tới chất lượng nguồn nước. Ngoài ra, động thực vật chết cũng là một nhân tố làm nguy hại tới nguồn nước ở ao, hồ, sông, suối, nước ngầm, nước biển, nước mưa,…
Tình trạng nhiễm ô nhiễm nguồn nước ở Việt Nam
Là một quốc gia đang trên đà phát triển nên Việt Nam không cũng không nằm ngoài vấn đề ô nhiễm môi trường nước.
Tại các khu đô thị của nước ta mặc dù đã được ban hành nhiều chính sách, chế tài để bảo vệ nguồn nước, thế nhưng tốc độ ô nhiễm vẫn tiếp tục lan rộng và phát triển.
Đặc biệt là ở các thành phố lớn, nơi tập trung nhiều cơ sở sản xuất và các khu công nghiệp với lượng chất thải lớn. Đơn cử như ở khu công nghiệp Tham Lương – TP. Hồ Chí Minh, nguồn nước ô nhiễm ở vùng này ước tính khoảng 500.000m3/ngày.
Tại khu vực Hà Nội, theo thống kê thì có khoảng 400.000m3 chất thải được xả ra bên ngoài môi trường mỗi ngày. Tuy nhiên lại chỉ có khoảng 10% lượng nước thải đã được xử lý trước đó, còn lại đều được xả thải trực tiếp ra những con sông lớn như sông Tô Lịch, sông Nhuệ, sông Đà,…
Hậu quả của ô nhiễm nguồn nước
Ô nhiễm môi trường nước gây ra những hậu quả nghiêm trọng tới con người, động thực vật và cả những ảnh hưởng liên quan tới vấn đề kinh tế.
Cho con người, động thực vật
Hầu như tất cả các loại ô nhiễm nước đều có hại cho sức khỏe của con người, động vật và thực vật. Ô nhiễm nước có thể không gây hại cho sức khỏe của chúng ta ngay lập tức nhưng có thể gây hại sau khi tiếp xúc lâu dài. Các dạng ô nhiễm nước khác nhau ảnh hưởng đến sức khỏe theo những cách khác nhau:
Kim loại nặng từ các quá trình công nghiệp có thể tích lũy trong các hồ và sông gần đó. Chúng độc hại đối với sinh vật biển như cá và động vật có vỏ, và sau đó là cho những người ăn chúng. Kim loại nặng có thể làm chậm sự phát triển; dẫn đến dị tật bẩm sinh và bệnh ung thư.
Chất thải công nghiệp thường chứa nhiều hợp chất độc hại gây hại cho sức khỏe của thủy sản. Một số chất độc trong chất thải công nghiệp có thể chỉ có tác dụng nhẹ trong khi những chất độc khác có thể gây tử vong. Chúng có thể gây ức chế miễn dịch, suy sinh sản hoặc ngộ độc cấp tính.
Các chất ô nhiễm từ nước thải thường dẫn đến các bệnh truyền nhiễm cho các loài thủy sinh và sinh vật trên cạn thông qua nước uống. Nước ô nhiễm vi sinh vật là một vấn đề lớn ở các nước đang phát triển, với các bệnh như dịch tả và sốt thương hàn là nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ sơ sinh.
Các hạt sunfat từ mưa axit có thể gây hại cho sức khỏe của sinh vật ở các sông và hồ có thể dẫn đến tử vong.
Các hạt lơ lửng trong nước ngọt làm giảm chất lượng nước uống cho con người và môi trường nước cho sinh vật biển. Các hạt lơ lửng thường có thể làm giảm lượng ánh sáng mặt trời xuyên qua nước, làm gián đoạn sự phát triển của thực vật quang hợp và vi sinh vật.
Cho nền kinh tế
Ô nhiễm nước có thể gây tổn hại cho nền kinh tế vì nó có thể tốn kém chi phí để xử lý và ngăn ngừa ô nhiễm. Chất thải không bị phân hủy nhanh chóng tích tụ trong nước và chảy vào các đại dương.
Ô nhiễm nước ngầm có thể được ngăn chặn bằng cách ngăn chặn các chất ô nhiễm làm ô nhiễm các vùng nước gần đó. Có một số phương pháp xử lý nước để ngăn ngừa ô nhiễm nguồn nước như: bộ lọc sinh học, hóa chất, bộ lọc cát.
Những kỹ thuật đơn giản này tốn tiền để duy trì, nhưng các biện pháp phòng ngừa có chi phí rẻ hơn nhiều so với làm sạch nước ô nhiễm. Chi phí cho việc làm sạch ô nhiễm môi trường nước phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
Vị trí ô nhiễm nguồn nước rất quan trọng trong việc xác định chi phí dọn dẹp sẽ là bao nhiêu. Nếu ô nhiễm nguồn nước ở khu vực thuận tiện di chuyển, thì chi phí dọn dẹp sẽ rẻ hơn.
Quy mô khu vực ô nhiễm môi trường nước cũng cần được xem xét, diện tích ô nhiễm càng lớn, chi phí cho việc làm sạch càng tốn kém.
Loại chất gây ô nhiễm nguồn nước cũng có thể có ảnh hưởng đến chi phí làm sạch, một số chất gây ô nhiễm khó làm sạch hơn các loại khác, và do đó đắt hơn.
Biện pháp khắc phục ô nhiễm nguồn nước
Để giải quyết và xử lý thực trạng ô nhiễm nguồn nước rất cần sự chung tay và đồng lòng của cả chính quyền và toàn bộ người dân. Dưới đây là một số biện pháp hữu hiệu mà chúng ta nên thực hiện và áp dụng để giúp nguồn nước nói riêng và môi trường sống trở nên trong lành hơn.
Tiết kiệm nguồn nước sạch
Tại nhiều khu vực ở Việt Nam và trên thế giới hiện nay, có rất nhiều người dân chưa thể tiếp cận được với nguồn nước sạch. Vậy nên, chúng ta cần chủ động tiết kiệm nước, không để tình trạng thiếu nước sạch lan ra trên toàn diện rộng. Hành động thiết thực nhất là ngay sau khi sử dụng nước, bạn cần tắt hết các vòi nước, tận dụng nguồn nước mưa để tưới cây, rửa sân, rửa xe,…
Xử lý chất thải trước khi xả ra bên ngoài môi trường
- Các doanh nghiệp sản xuất cần xử lý rác thải, chất thải đúng theo quy định trước khi thải ra bên ngoài môi trường bằng cách bổ sung các trang thiết bị và xây dựng hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn.
- Không vứt rác bừa bãi ra sông, suối, ao, hồ, kênh, rạch, mương nước.
- Không xả hóa chất, dầu máy, chất thải ô tô, thuốc dạng lỏng vào các đường cống sinh hoạt.
- Tại các hộ gia đình, người dân cũng cần nâng cao ý thức xử lý chất thải đúng cách để hạn chế xả trực tiếp ra môi trường, làm cho các chất độc ngấm vào đất và mạch nước ngầm. Cách làm tốt nhất là chúng ta có thể thay thế các bể tự hoại xây gạch truyền thống bằng việc sử dụng bể tự hoại làm từ nhựa nguyên sinh LLDPE.
Nâng cao ý thức cộng đồng
- Chính phủ cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường nước cho người dân. Thường xuyên kiểm tra các doanh nghiệp, xí nghiệp đã đảm bảo được chất lượng nước thải trước khi thải ra môi trường hay chưa?
- Khuyến khích người nông dân xây dựng các hầm chứa, hầm biogas để có thể xử lý tốt các loại phân, nước tiểu của động thực vật.
- Giảm thiểu việc sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, đặc biệt là các loại chất cấm nguy hại.
- Kêu gọi, tuyên truyền người dân thu gom các loại rác thải tại khu vực ao, hồ, sông, suối.
- Xây dựng các điểm tập kết, thu gom rác thải đúng nơi quy định tránh tình trạng xả rác bừa bãi.
Thực hành nông nghiệp xanh
Nông dân có thể xây dựng và đưa vào thực hành các kế hoạch quản lý chất dinh dưỡng để hạn chế ứng dụng chất dinh dưỡng dư thừa do đó làm giảm khả năng ô nhiễm nước ngầm từ phốt phát và nitrat. Tác động của thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ có thể được quản lý bằng cách sử dụng các kỹ thuật quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) như kiểm soát dịch hại sinh học để kiểm soát sâu bệnh và giảm thiểu sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu hóa học.
Hy vọng rằng, bài viết trên đây do Thiết Bị Điện Goldsun tổng hợp đã mang lại được những thông tin hữu ích, giúp bạn hiểu rõ hơn về thực trạng, nguyên nhân và hậu quả của vấn đề ô nhiễm nguồn nước.
